Vết thương hở (vết thương ngoài da) không lành, lành chậm hoặc lành nhưng có xu hướng tái phát được gọi là vết thương mãn tính. Một trong nhiều nguyên nhân gây ra vết thương da mãn tính có thể bao gồm chấn thương, bỏng, ung thư da, nhiễm trùng hoặc các tình trạng y tế tiềm ẩn như bệnh tiểu đường. Những vết thương hở thường mất nhiều thời gian để chữa lành cần và được chăm sóc đặc biệt.
Nguyên nhân của vết thương hở
Một số trong nhiều nguyên nhân gây ra vết thương hở có thể bao gồm:
- Nằm bất động (chấn thương áp lực hoặc lở loét trên giường), nơi áp lực cục bộ liên tục hạn chế lưu lượng máu
- Chấn thương nghiêm trọng cho da
- Phẫu thuật – vết mổ (vết cắt được thực hiện trong khi phẫu thuật) có thể bị nhiễm trùng và chậm lành
- Bỏng sâu
- Theo các điều kiện y tế như bệnh tiểu đường hoặc một số loại bệnh mạch máu
- Các loại nhiễm trùng cụ thể như loét Bairnsdale hoặc Buruli
- (Mycobacterium ulcerans)
- Loét Trophic như trong bệnh thần kinh tiểu đường và bệnh phong.
Quá trình điểu trị vết thương hở
Quá trình chữa lành vết thương hở ngoài da theo một quy trình nhất định. Một vết thương có thể không lành nếu một hoặc nhiều giai đoạn chữa lành bị gián đoạn. Các giai đoạn chữa lành vết thương hở thông thường bao gồm:
Giai đoạn viêm – các mạch máu tại vị trí co lại (thắt chặt) để ngăn ngừa mất máu và tiểu cầu (tế bào đông máu đặc biệt) tập hợp lại để tạo thành cục máu đông. Sau khi cục máu đông hoàn thành, các mạch máu mở rộng để cho phép lưu lượng máu tối đa đến vết thương. Đây là lý do tại sao một vết thương chữa lành lúc đầu có cảm giác nóng và trông có màu đỏ. Các tế bào bạch cầu tràn quanh khu vực vết thương để tiêu diệt vi khuẩn và các cơ quan bên ngoài khác, các tế bào da nhân lên và phát triển trên khắp vết thương.
Giai đoạn sợi – collagen, sợi protein mang lại sự phát triển cho da. Sự tăng trưởng của collagen khuyến khích các cạnh của vết thương hở co và đóng lại. Các mạch máu nhỏ (mao mạch) hình thành tại vị trí đó để phục vụ cho làn da mới bằng máu.
Giai đoạn hồi phục – cơ thể liên tục bổ sung nhiều collagen và tinh chỉnh vùng bị thương. Điều này có thể mất vài tháng hoặc thậm chí nhiều năm. Đây là lý do tại sao vết sẹo có xu hướng mờ dần theo thời gian và tại sao chúng ta phải chăm sóc vết thương hở một thời gian sau khi chúng đã lành.
Các yếu tố có thể làm chậm quá trình chữa lành vết thương hở
- Da chết (hoại tử) – da chết và các vật liệu lạ cản trở quá trình chữa lành.
- Nhiễm trùng – vết thương hở có thể bị nhiễm vi khuẩn. Cơ thể lúc này phải chiến đấu với nhiễm trùng hơn là chữa lành vết thương.
- Xuất huyết – chảy máu kéo dài sẽ khiến cho mép vết thương tách ra.
- Thiệt hại cơ học – ví dụ, một người bất động có nguy cơ bị liệt giường, cơ thể bị chịu áp lực và ma sát liên tục.
- Chế độ ăn uống – lựa chọn thực phẩm kém có thể làm mất cơ thể các chất dinh dưỡng cần thiết để chữa lành vết thương, chẳng hạn như vitamin C, kẽm và protein.
- Điều kiện y tế – chẳng hạn như bệnh tiểu đường, thiếu máu và một số bệnh mạch máu làm hạn chế lưu lượng máu đến khu vực hoặc bất kỳ rối loạn nào cản trở hệ thống miễn dịch.
- Tuổi tác – vết thương hở có xu hướng mất nhiều thời gian hơn để chữa lành ở người cao tuổi.
- Thuốc – một số loại thuốc hoặc phương pháp điều trị có thể can thiệp vào quá trình chữa bệnh của cơ thể.
- Hút thuốc – hút thuốc lá làm suy yếu khả năng chữa bệnh và làm tăng nguy cơ biến chứng.
- Giãn tĩnh mạch – hạn chế lưu lượng máu và sưng có thể dẫn đến vỡ da và loét kéo dài.
- Khô – vết thương hở (như loét chân) tiếp xúc với không khí sẽ ít có khả năng lành hơn. Các tế bào khác nhau liên quan đến chữa bệnh, như tế bào da và tế bào miễn dịch cần một môi trường ẩm ướt để chữa lành
Phương pháp tự chăm sóc vết thương hở tại nhà
Sau khi được điều trị, sơ cứu của bác sĩ, bạn có thể tự chăm sóc cho vết thương hở của mình tại nhà giúp thúc đẩy quá trình hồi phục như:
Chế độ ăn đúng cách. Cơ thể bạn cần thực phẩm tốt để thúc đẩy quá trình chữa bệnh. Các nhóm dưỡng chất được khuyên dùng như các thực phẩm giàu vitamin C. Cơ thể cần vitamin C để tạo collagen. Trái cây và rau quả tươi ăn hàng ngày cũng sẽ cung cấp cho cơ thể bạn các chất dinh dưỡng cần thiết khác để chữa lành vết thương như vitamin A, đồng và kẽm. Ngoài ra bạn cần tránh một số loại thực phẩm khiến vết sẹo trở nên nghiêm trọng như rau muống, trứng gà,…
Giữ ấm vết thương của bạn bằng mặc quần áo, băng bó nhẹ nhàng. Vết thương hở sẽ lành nhanh hơn nếu chúng được giữ ấm. Khi phải thay băng bạn cần cố gắng thực hiện nhanh chóng. Tiếp xúc vết thương với không khí có thể làm giảm nhiệt độ của nó và làm chậm lành vết thương hơn. Không sử dụng kem sát trùng rửa hoặc thuốc xịt vào vết thương hở. Các chế phẩm này là độc hại cho các tế bào liên quan đến chữa lành vết thương.
Tập thể dục thường xuyên giúp làm tăng lưu lượng máu, cải thiện sức khỏe nói chung và tăng tốc độ chữa lành vết thương.
Kiểm tra vết thương của bạn thường xuyên, gặp bác sĩ ngay lập tức nếu bạn có bất kỳ triệu chứng lạ như: chảy máu, bị đau nhiều, xuất hiện mủ chảy ra từ vết thương hoặc có hiện tượng sốt để có cách chữa trị kịp thời
